Studie
Ik studeerde politicologie aan de Vrije Universiteit en daarna aan de Universiteit van Amsterdam (Internationale Betrekkingen). In september 1989 studeerde ik af op het Nederlands Oost-Europa beleid met bijzondere aandacht voor spionage in het Oostblok.
Zelden zal een ‘specialisme’ zo snel irrelevant zijn geworden: twee maanden na mijn afstuderen viel de Berlijnse Muur. Een carrière als de nieuwe dr. Clavan behoorde niet meer tot de mogelijkheden.
Onderzoeker, projectleider, voorlichter
Begin jaren ’90 tijd gold nog de dienstplicht. Ik had in de jaren ’80 dienst geweigerd, onder andere omdat ik geen zin had in een situatie te komen waarin ik zou moeten schieten op bijvoorbeeld Poolse vrienden en moest in 1990 mijn vervangende dienstplicht doen. Ik kwam terecht bij het Amsterdams Centrum Buitenlanders (ACB), een provinciale steunfunctie voor het minderhedenbeleid.
Na mijn dienstplicht mocht ik blijven en werkte bij het ACB vervolgens als adviseur beleid en project- methodiekontwikkeling, onderzoeker en ook soms als persvoorlichter. In die jaren deed ik onder andere onderzoek naar migrantenorganisaties (zelforganisaties) en naar de positie van Chinezen in Nederland.
Ook begeleidde ik tussen 1990 en 1994 in opdracht van de gemeente Amsterdam diverse Turks Nederlandse en Marokkaans Nederlandse politici van verschillende partijen (PvdA, GroenLinks, D66, CDA, VVD). Na 1994 bleef ik politici van verschillende partijen incidenteel adviseren en ondersteunen. (Zie de column ‘Kijk, dit is onze allochtone kandidate’)
Begin jaren 90 ontwikkelde ik samen met Marokkaans Nederlandse organisaties projecten om criminaliteit onder Marokkaanse jongeren te voorkomen en was ik betrokken bij de oprichting van een Bijzondere Leerstoel Islam aan de Universiteit van Amsterdam (zie dit in memoriam van professor Arkoun). Ook initieerde ik projecten om huiselijk geweld tegen te gaan (waaronder het toneelstuk Ik, mijn rozentuin) en de emancipatie van (islamitische) lhbt’s te bevorderen.
Daarnaast werkte ik zo nu en dan als freelance journalist en gaf ik communicatie-adviezen en mediatrainingen aan maatschappelijke organisaties en politici.
Adjunct-directeur, interim- directeur, programma manager
In 1996 werd ik adjunct directeur van het ACB. In die rol was ik eindverantwoordelijk voor de project- en beleidsontwikkeling van de stichting. Verder moest ik namens het ACB de inhoudelijke samenwerking met de federatiepartners SSA en ForsA Amsterdam vormgeven. Deze organisaties vormden samen de Federatie Steunfuncties Minderheden (FSM). Ik gaf supervisie en coaching aan ongeveer 20 project- en beleidsmedewerkers en was onder andere verantwoordelijk voor het ontwikkelen en implementeren van een kwaliteitsverbeteringsproces, een inclusief personeelsbeleid en fondswerving.
Na een jaar als interimdirecteur van het ACB, waar destijds ongeveer 50 mensen werkten, werd ik van 2003 tot 2012 programma- en beleidsmanager van ACB Kenniscentrum, zoals het centrum inmiddels was gaan heten.
In die rol was ik verantwoordelijk voor de ontwikkeling van projecten, kennis & netwerken, de aquisitie van opdrachten en aangaan van strategische allianties.
Daarnaast bleef ik ook zelf onderzoek doen en ontwikkelde projecten. Inhoudelijk kwam het accent steeds vaker op het voorkomen van radicalisering, polarisatie en maatschappelijke spanningen te liggen.
Republiek Allochtonië
In september 2005 begon ik, uit onvrede over de hijgerige en hyperige berichtgeving over het integratiedebat het ‘Allochtonenweblog’ dat in 2010 verder ging als Republiek Allochtonië. De naam is gekscherend bedoeld. Op dit blog wordt geprobeerd relatief veel aandacht te besteden aan achtergronden, feiten, onderzoek en aan meningen, personen en maatschappelijke organisaties die in de reguliere media minder vaak gehoord worden. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en artikel 1 van de grondwet vormen voor het blog het belangrijkste referentiepunt. Dat betekent dat er op Republiek Allochtonië bijvoorbeeld relatief veel aandacht is voor elementaire vrijheden als de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van godsdienst en dat er stelling wordt genomen tegen discriminatie, moslimhaat, antisemitisme en voor de emancipatie van vrouwen en lhbti’s.
Politiek
Van 1 maart 2012 tot 1 mei 2014 deed ik korte tijd iets heel anders: als Chef Bureau bij Groenlinks Amsterdam gaf ik leiding aan de medewerkers van het Amsterdamse fractiebureau van GroenLinks en adviseerde ik de fractie.
Zelfstandig onderzoeker
Na twee jaar werkzaam te zijn geweest bij GroenLinks, koos ik in 2014 om verder te gaan als zelfstandig onderzoeker in het sociaal domein en als adviseur en publicist. De onderwerpen waar ik me mee bezig houd variëren van mensenrechten, participatie, emancipatie, discriminatie & inclusie tot de institutionalisering van de islam in Nederland, de energietransitie, radicalisering en extremisme. Een selectie van enkele recente publicaties:
- Klooster, E., Butter, E. (2022). Rapportage verkennend onderzoek voorwaarden opvang dak- en thuisloze lhbtiq. Klooster Onderzoek en Advies
- Fermin, A., Butter, E. , Van de Loo, E., Bonneur, J., Omlo, J. (2022). ‘Een meldplicht discriminatie voor verhuurbemiddelaars?’ Bureau Omlo.
- Omlo, J., Kaya, A., Charif, S., Butter, E. , Kromhout, M. & Ramlakhan, K., Racisme bij het ministerie van Buitenlandse Zaken; een verkennend onderzoek. Bureau Omlo.
- E. Butter & R. van Oordt (2022), Onderzoek naar moslimdiscriminatie in Nederland; een korte verkenning ten behoeve van de NCDR.
- Yüksel, C. & E. Butter (2022), Moslima’s in Nederlandse kranten.
- Butter, E. (2022). Amsterdamse discriminatie- en racismemonitor. Amsterdam: Comité 21 Maart.
- Butter, E. & J. Omlo (2022), Aanpak van discriminatie en racisme in de sport; Een verkennende studie naar wat de provincie kan betekenen. Utrecht: Art 1 Midden Nederland.
- Radar Advies (2022), Quickscan inclusie en antidiscriminatie gemeente `Amstelveen.
- Fermin, A., Omlo, J., Walz, G., Kromhout, M., Robbers, S., Butter, E. (2022), Institutioneel racisme bij de gemeente Utrecht? Een verkennende studie naar processen van uitsluiting op vier beleidsterreinen. Utrecht: Bureau Omlo.
- Butter, E. (2021), Factsheet moslimhaat en moslimdiscriminatie. Amsterdam
- Butter, E & J. Omlo (2021), Een verkennend onderzoek naar de preventieve aanpak van schadelijke praktijken in Nederland. Over witte vlekken in het beleid en effectieve interventies. Utrecht: Bureau Omlo.
- Butter, E. (2021), Impact van de coronacrisis: portretten van Utrechtse huishoudens
- Butter, E. & J. Omlo (2021). Vergroting van kennis en vaardigheden van moskeebestuurders? Evaluatie van een trainingsaanbod aan moskeebesturen in Utrecht en Limburg.
- Butter, E. (2021), Wat zeggen politieke partijen over racisme, discriminatie en inburgering? Utrecht: Kennisplatform Inclusief Samenleven
- Butter, E., Van Oordt, R. & I. van der Valk (2020), Vierde monitor moslimdiscriminatie. Amsterdam.
- Yüksel, C., Butter, E. (2020), ‘Moslima’. Een onderzoek naar de representatie van moslima’s in de beeldbank van het ANP. Amsterdam
- Butter, E. (2020), Voetbal, interventie tegen radicalisering; evaluatie van het project 180 Sport (Broedersport), Amsterdam.
- Omlo, J., Butter, E. (2020), Utrecht is ook mijn stad. Cijfers en verhalen van moslims in Utrecht, een verkennende studie. Utrecht/Amsterdam.
- Butter, E., Heilbron, M., Kromhout, M., Omlo,J. (2019), Naar een meer inclusieve straatnaamgeving in Amsterdam.
- Butter, E.(2019) ‘‘Kan de minister aangeven hoe hij deze incidenten duidt?’ De reactie van politici op geweldsincidenten gericht tegen moskeeën, in: I. van der Valk (red.), Mikpunt Moskee, Amsterdam: Brave New Books
- Klooster, E., Butter, E. (2019), De organisatie van nabijheid. ISK en zorg. LOWAN
- Butter, E.(2019) 50 jaar Marokkaanse migratie, 50 jaar burgerschap. Samenwerkingsverband van Marokkaanse organisaties
- Butter, E., Oordt, R.van (2018) Zuilen in de Polder; onderzoek naar de institutionalisering van de islam in Nederland. Amsterdam: Brave New Books.
Samenwerking
Ik werk graag en met veel plezier samen met anderen. Bijvoorbeeld met maatschappelijke organisaties, met kennisinstituten en andere (zelfstandige) onderzoekers, zoals Eva Klooster, Bureau Omlo, fotografe Cigdem Yüksel en Roemer van Oordt. Daarnaast ben ik lid van het Onderzoekerscollectief, een samenwerkingsverband van zelfstandige onderzoekers in het sociaal domein en werk ik met andere onderzoekers, journalisten, vertalers en schrijvers op De Wallenburgpers.
Tot slot ben ik soms op freelance basis verbonden aan een organisatie. Zo ondersteun ik in 2023 de Alliantie Inclusieve Energietransitie. Deze alliantie bestaat uit zes landelijke (koepel)organisaties van Nederlanders met een migratie- of vluchtelingenachtergrond . Samen zetten zij zich in om bewustwording over verduurzaming te bevorderen en energiearmoede te voorkomen of te beperken.
Meer over mijn publicaties, afgeronde en lopende werkzaamheden: hier.
Overige werkzaamheden
Omdat het politieke debat steeds meer over beelden (een Clash of Perceptions) en niet over ‘feiten’ gaat, nam ik samen met Joost Berculo van het blog Sargasso het initiatief om een factchecksite te lanceren in aanloop van de verkiezingen van 2017. Dit leidde in januari 2017 tot de website stellingchecker.nl.
Samen met Roemer van Oordt deed ik onderzoek naar de institutionalisering van de islam in Nederland. Hierbij komen vragen aan de orde als: hoe hebben Nederlandse moslims zich in de loop der jaren in Nederland georganiseerd? Wat voor rol heeft het debat over de islam hierbij gespeeld? En wat zijn de verwachtingen voor de nabije toekomst? Dit leidde niet alleen tot het naslagwerk Zuilen in de Polder, maar ook tot de website polderislam.nl (2016) .
Daarnaast adviseer ik geregeld (vrijwilligers)organisaties, bedrijven en de overheid, geef ik zo nu en dan een lezing en train ik vrijwilligers, of specifieke groepen als studenten, vrijwilligersorganisaties, professionals, beginnende politici en familieleden van Syriëgangers.
Schrijver
In 2008 debuteerde ik met de roman Isa die door uitgeverij Lemmens werd uitgegeven. Daarnaast schreef ik zeven toneelstukken.
Mijn stukken gaan vaak over maatschappelijke thema’s en kenmerken zich door absurdisme, (zwarte) humor en snelle dialogen. Drie stukken zijn inmiddels gepubliceerd op de theatertekstensite van de Vereniging van Letterkundigen. Binnenkort volgt een vierde stuk. In februari 2017 ging voor het eerst een stuk in het buitenland in premiere: het toneelstuk Onbegrensd Verlangen werd in België opgevoerd, door Koninklijk Theater Rostune. Later volgden meer opvoeringen.
In 2019/2020 schreef ik voor en met Adelheid Roosen/Female Economy het kunstenplan voor de komende jaren.
Prijzen
Ik heb een paar keer de grote eer gehad een prijs te ontvangen. In 2016 ontving ik als oprichter en hoofdredacteur van Republiek Allochtonië de Clara Meijer Wichmann Penning, een prijs voor een persoon of organisatie die zich inzet voor de mensenrechten. Mijn speech kunt u hier nalezen.
In 2013 had ik de eer de Rachid Jamariprijs te ontvangen. Deze prijs werd door Mohamed Rabbae namens Amsterdamse migrantenorganisaties uitgereikt aan een persoon die ”zich gedurende lange tijd heeft ingezet voor een betere samenleving, zonder racisme en discriminatie.”
In 2012 ten slotte werd ik genomineerd voor de Connecting Differences Award. Deze prijs is voor een persoon die zich aan de hand van concrete activiteiten inzet om homoseksualiteit bespreekbaar te maken bij groepen waar dit gevoelig ligt.
Tot slot
Ik woon samen en geniet van onze twee geweldige dochters. Ik heb jarenlang gevoetbald, in Brabant en Amsterdam en ben mogelijk de minst scorende rechtsbuiten uit de Nederlandse voetbalgeschiedenis.
Acht jaar was ik duocoach van een leuk, gezellig en succesvol voetbalteam (meiden) dat meermalen in de hoofdklasse speelde. Ik houd verder veel van lekker eten, koken en muziek.
In 2015 werd ik een uur lang geinterviewd in het NTR-programma Dichtbij Nederland door Laila Abid. Het hele interview is hieronder te beluisteren:
Ewoud Butter 